Hoe zit het ook alweer met het (her)gebruik van artiestenfoto’s? Mag je zomaar alles wat los en vast zit op de gevoelige plaat vastleggen en deze foto’s (her)gebruiken? Het antwoord op deze vraag is niet eenduidig maar hangt sterk af van de specifieke omstandigheden van het geval. Artiesten kunnen via hun portret-, image- en personarechten vastlegging en (her)gebruik van foto’s – artiestenkiekjes – aan banden leggen. Kunnen, want de wet komt óók gebruikers tegemoet om te waarborgen dat in alle vrijheid van foto’s (informatie) kennis kan worden genomen.

Portretrechtelijk vertrekpunt is dat het maken van artiestenfoto’s op zichzelf is toegestaan. Het wordt anders als artiesten door fotografen – amateur én professioneel – op hinderlijke wijze gefotografeerd worden. Het wordt ook anders als artiesten zich achteraf verzetten tegen het maken van foto’s bij dreigende publicatie daarvan. Bijvoorbeeld vanwege een mogelijke schending van de privacy. In zo’n geval zal de fotograaf achteraf het ongevraagd maken van de betreffende foto moeten kunnen rechtvaardigen. En wat te denken van de zaalhouder die bezoekers van een evenement huisregels oplegt en het niet toestaat dat van optredende artiesten foto’s of filmpjes worden gemaakt, en alleen “erkende” fotografen accrediteert?

Dan het publiceren van ongevraagd gemaakte artiestenkiekjes. Artiesten kunnen zich op basis van een “redelijk” belang verzetten tegen de publicatie van hun portretten. Wat is redelijk? Allereerst als schending van hun privacy dreigt. Ook muzieksterren hebben een recht “om met rust te worden gelaten”. Daarnaast als aantasting van hun commerciële belangen dreigt. Van bekende artiesten wordt gezegd dat zij een verzilverbare populariteit bezitten. Op z’n Hollands gezegd: het commercieel gebruiken van zo’n bekend artiestenkiekje kost normaal gesproken geld (was de artiest om voorafgaande toestemming gevraagd).

De rechten op persona van artiesten liggen erg dicht tegen de “persoon” van de artiest aan en hebben betrekking op persoonskenmerken zoals stem, naam, gelaatstrekken en haardos. En wellicht ook op de petten van Junkie XL en Alain Clark. Met hun personarechten kunnen artiesten – maar ook “gewone” mensen – opkomen tegen commercieel gebruik van deze karakteristieken.

Heb je een artiestenkiek in handen, denk dus eerst even na!

Marie José Spit (spit@bousie.nl) Bjorn Schipper (schipper@bousie.nl)

Artikel FRET 2009-3 (Beats Me)